Trên đây là một trong số các điểm mới được quy định trong Luật Bảo vệ Môi trường được Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) xây dựng và Quốc hội thảo luận.
Theo thống kê của Tổng cục Môi trường, trung bình mỗi năm, tổng lượng chất thải rắn sinh hoạt cả nước là 25 triệu tấn. Trong đó, chỉ có 30% được xử lý đốt hoặc sản xuất phân hữu cơ, hơn 70% chôn lấp trực tiếp. Tại Hà Nội, mỗi ngày phát sinh 6.000 tấn rác, tỷ lệ chôn lấp lên đến 90%, trong khi tỷ lệ này ở TP. Hồ Chí Minh cũng đến 69%. Việc chôn lấp trực tiếp gây ra nhiều vấn đề môi trường và xã hội phức tạp và do chưa phân loại được rác tại nguồn nên quá trình tái chế, tái sử dụng không được cải thiện.
Thông tin đến báo chí sáng 3/6, ông Nguyễn Thượng Hiền, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường cho biết, công tác quản lý về chất thải rắn sinh hoạt ở Việt Nam hiện còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra, đặc biệt là vấn đề chất thải rắn sinh hoạt trở thành điểm nóng về an ninh, chính trị tại một số địa phương.
Mặt khác, chất thải hầu hết chưa được phân loại tại nguồn; chưa có các cơ chế chính sách thúc đẩy các hoạt động phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn, dẫn đến khối lượng phát sinh ngày một nhiều. Cùng với đó, luật hiện hành chưa quy định theo nguyên tắc người gây ô nhiễm phải trả tiền dẫn đến không khuyến khích việc giảm thiểu, tái chế, tái sử dụng chất thải phát sinh, đồng thời không khuyến khích việc phân loại chất thải tại nguồn.
Trước thực tế này, Luật Bảo vệ Môi trường được Bộ TN&MT xây dựng đưa ra quy định khuyến khích phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn thành 5 loại là chất thải rắn có khả năng tái chế; chất thải thực phẩm, chất thải hữu cơ dễ phân hủy; chất thải nguy hại; chất thải cồng kềnh; và chất thải rắn sinh hoạt thông thường khác.
Dự thảo Luật cũng đưa ra quy định về kinh phí thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải sinh hoạt được tính dựa trên khối lượng phát sinh. Theo đó, khoản 6 Điều 79 quy định, Bộ trưởng Bộ TNMT hướng dẫn hình thức thu phí dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt theo khối lượng, chủng loại phát sinh.
“Việc này sẽ thúc đẩy người dân giảm thiểu lượng chất thải phát sinh vì rõ ràng, việc phát sinh ít chất thải hơn đồng nghĩa với việc phải trả tiền ít hơn” – Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường giải thích. Những tổ chức, cá nhân không thực hiện phân loại sẽ phải trả chi phí cao hơn so với những tổ chức, cá nhân thực hiện phân loại theo quy định.
Luật quy định về sự giám sát của các tổ chức chính trị – xã hội, mặt trận Tổ Quốc, các cấp hội, tổ dân phố, cộng đồng dân cư đối với việc tổ chức thực hiện và giám sát việc phân loại, thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt.
Ảnh minh họa
Ảnh minh họa
Trả lời câu hỏi về việc làm thế nào để biết được ai thải bao nhiêu rác để thu tiền phù hợp (hiện nay thu theo đầu người hoặc theo hộ gia đình), ông Hiền cho biết, lượng rác thải sẽ tương ứng với lượng túi mà người dân tiêu thụ. “Ví dụ cứ đầy mỗi túi sẽ tương đương với một lượng kg nhất định chứ không phải là mang rác ra cân” – ông Hiền giải thích.
“Đây là cách mà Hàn Quốc đã làm và họ cũng phải mất 5 năm mới đưa được vào nề nếp. Khi triển khai thực hiện, chúng ta cũng có thể quy định lần đầu nếu vi phạm có thể bị nhắc nhở trên loa phường chẳng hạn. Việc xử phạt vi phạm cũng có thể quy định theo hướng ghi biên lại phạt tại chỗ chứ không cần lập biên bản vi phạm hành chính” – ông Hiền nói.
Ngoài ra, việc quản lý rác thải sinh hoạt, theo ông Hiền, cũng phải cần đồng bộ chứ không chỉ là phân loại tại nguồn. “Trước đây chúng ta cũng có nhiều nơi thí điểm phân loại, nhưng do không đồng bộ nên người dân phân loại tại nguồn, đến khâu thu gom lại không có phương tiện vận chuyển riêng… nên đã không thành công” – ông Hiền lấy ví dụ.
Theo Dự thảo Luật, Nhà nước sẽ ưu đãi về thuế, phí, vay vốn đối với các hoạt động xây dựng cơ sở tái chế, xử lý chất thải rắn sinh hoạt. Việc này sẽ giúp thúc đẩy các hoạt động xã hội hóa trong công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt hiện nay, đặc biệt là thu hút các nhà đầu tư tham gia công tác thu gom, xử lý chất thải rắn sinh hoạt với công nghệ hiện đại, thân thiện với môi trường.
Tuy nhiên, Luật quy định không khuyến khích cơ sở xử lý chất thải rắn sinh hoạt có quy mô nhỏ, công nghệ lạc hậu trên địa bàn cấp xã; không khuyến khích sử dụng công nghệ chôn lấp, trừ trường hợp đặc thù do Thủ tướng quyết định.
Theo VnMedia