Cần nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung Luật Trồng trọt
Ngày 11/9/2025, tại Hà Nội, Hiệp hội Phân bón Việt Nam phối hợp với Tổng hội Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam, Hội Sản xuất kinh doanh Thuốc Bảo vệ thực vật Việt Nam, tổ chức hội thảo: “Một số bất cập của Luật Trồng trọt và các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực phân bón”.
Tiến sĩ Nguyễn Trí Ngọc- Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Phân bón Việt Nam – khẳng định, Luật Trồng trọt được Quốc hội thông qua năm 2018 và có hiệu lực từ ngày 1/1/2020 đã tạo hành lang pháp lý quan trọng cho hoạt động sản xuất, kinh doanh và quản lý trong lĩnh vực trồng trọt, phát huy tác dụng tích cực, góp phần thúc đẩy phát triển nông nghiệp, đặc biệt là lĩnh vực phân bón. Luật Trồng trọt đã giúp kiểm soát chất lượng phân bón chặt chẽ hơn, đảm bảo các sản phẩm trên thị trường đều đạt tiêu chuẩn chất lượng theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia.
Tiến sĩ Nguyễn Trí Ngọc – Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Phân bón Việt Nam: Cần nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung Luật Trồng trọt phù hợp với yêu cầu phát triển mới
Tuy nhiên, thực tiễn cũng cho thấy còn nhiều hạn chế, bất cập cần được nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung để phù hợp hơn với yêu cầu phát triển mới và xu thế hội nhập quốc tế. Việc kiểm soát và xử lý các hành vi sản xuất, kinh doanh phân bón giả, kém chất lượng vẫn là thách thức lớn. Các quy định hiện hành chưa đủ sức răn đe, dẫn đến người nông dân vẫn chịu thiệt hại.
Nhấn mạnh đến một trong những bất cập lớn nhất, TS.Ngọc cho rằng, đó là quy trình cấp Quyết định công nhận phân bón lưu hành. Theo Nghị định 84/2019/NĐ-CP, doanh nghiệp phải chờ ít nhất 3 tháng để được cấp quyết định công nhận, thời hạn hiệu lực chỉ 5 năm, sau đó phải xin gia hạn. Quy trình này tạo áp lực lớn, thủ tục hành chính phức tạp khiến doanh nghiệp tốn kém thời gian và chi phí, làm chậm quá trình đưa sản phẩm ra thị trường, giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp. Trong khi đó, chế tài xử phạt với phân bón giả, kém chất lượng còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe.
Nói về thị trường phân bón, TS. Phùng Hà- Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam, cho biết phân bón là vật tư đầu vào quan trọng trong nông nghiệp, chiếm từ 40 – 60%, thậm chí có thể tới 70% trong chi phí trồng trọt. Trong nhiều năm qua, ngành sản xuất phân bón trong nước đạt khoảng 6,5 – 7 triệu tấn/năm; nhập khẩu thêm 3 – 4 triệu tấn/năm. Nguồn cung này về cơ bản đáp ứng đầy đủ nhu cầu phân bón cho nông nghiệp Việt Nam.
Tiến sĩ Phùng Hà- Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam phát biểu tại hội thảo
Kiến nghị giảm bớt thủ tục hành chính
Tại hội thảo, các chuyên gia và doanh nghiệp đều thống nhất quan điểm: cần sửa Luật Trồng trọt theo hướng giảm bớt thủ tục hành chính, tăng cường hậu kiểm, quản lý bằng quy chuẩn kỹ thuật và công cụ thị trường.
ông Trương Hợp Tác, chuyên gia phân bón, cho biết trong Luật Trồng trọt; Nghị định số 84/2019/NĐ-CP và các văn bản hướng dẫn vẫn còn nhiều quy định chồng chéo, gây khó khăn cho doanh nghiệp. Đơn cử, yêu cầu khảo nghiệm phân bón gây tốn kém, kéo dài thời gian đưa sản phẩm ra thị trường, trong khi quy chuẩn Việt Nam đã quy định rõ mức dinh dưỡng tối thiểu và tối đa các chất độc hại.
Ông Tác đề nghị bãi bỏ quy định bắt buộc khảo nghiệm phân bón, vì quy trình này có thể kéo dài tới 2 năm, làm mất cơ hội kinh doanh. Thay vào đó, cần áp dụng hình thức tự công bố sản phẩm gắn với trách nhiệm pháp lý, đồng thời phát triển phần mềm quản lý tập trung để giám sát minh bạch.
Ở góc độ chính sách vĩ mô, nhiều ý kiến viện dẫn Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, trong đó yêu cầu cắt giảm ít nhất 30% thủ tục hành chính, chi phí tuân thủ pháp luật và điều kiện kinh doanh. Do đó, ngành phân bón cần đi đầu trong việc loại bỏ những rào cản không cần thiết.
Theo ông Hoàng Văn Tại- nguyên Tổng giám đốc Công ty Cổ phần phân lân nung chảy Văn Điển, tính khả thi và hiệu quả của các cơ sở khảo nghiệm hiện nay còn hạn chế. Quy chuẩn Việt Nam đưa ra hàng trăm khái niệm và phân loại, khiến doanh nghiệp phải đăng ký nhiều tên khác nhau cho các sản phẩm tương tự. Điều này gây khó cho cả cơ quan quản lý lẫn doanh nghiệp. Ngoài ra, yêu cầu đăng ký lại sau 5 năm cũng thiếu hợp lý. Ông Tại kiến nghị, giảm bớt quy trình khảo nghiệm, cấp phép, chỉ yêu cầu hợp quy với sản phẩm mới hoặc thay đổi công thức lớn, đồng thời tăng cường hậu kiểm và cho phép xã hội hóa một số khâu.
Đại diện Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (PVFCCo), cho biết nhu cầu Urea hàng năm của Việt Nam dao động từ 1,7 – 2 triệu tấn, trong khi tổng công suất sản xuất của 4 nhà máy Urea trong nước đạt 2,6 – 2,8 triệu tấn, dẫn đến dư thừa 600.000 – 900.000 tấn/năm. Do đó, các nhà sản xuất buộc phải xuất khẩu để duy trì nhà máy hoạt động ổn định và có nguồn tiền mua nguyên liệu.
Trong khi đó, PVFCCo đang mua khí thiên nhiên với giá trên 10 USD/Mm Btu, cao hơn so với các nước trong khu vực chỉ 6 – 8 USD/MMBtu. Giá khí hoàn toàn thả nổi theo thị trường quốc tế, không có ưu đãi. Khi nguồn cung khí nội địa suy giảm, PVFCCo có thể phải nhập LNG, làm tăng thêm chi phí.
Theo Nghị định số 144/2024/NĐ-CP, thuế xuất khẩu 5% áp dụng cho phân bón Urea. Chính sách này ban hành trong bối cảnh thị trường biến động, ngành trong nước dư cung và cạnh tranh gay gắt từ hàng nhập khẩu giá rẻ.
Trong khi đó, các quốc gia sản xuất Urea trong khu vực như Trung Đông, Trung Quốc, Indonesia, Malaysia, Brunei không áp thuế xuất khẩu. Trong số 42 quốc gia xuất khẩu Urea trên thế giới, chỉ có Nga áp dụng thuế xuất khẩu từ 1/10/2023 ở mức 7 – 10%, tùy theo tỷ giá USD/Rúp. Việc áp thuế của Nga chủ yếu nhằm phản ứng trước lệnh trừng phạt từ EU.
PVFCCo cho rằng, việc áp thuế 5% tại Việt Nam làm giảm cơ hội kinh doanh, giảm hiệu quả sản xuất và suy giảm năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Doanh nghiệp kiến nghị giảm thuế suất xuất khẩu Urea từ 5% về 0% để hỗ trợ tiêu thụ lượng dư thừa, tăng năng lực cạnh tranh, tận dụng công suất nhà máy và đóng góp ngoại tệ.
Hội thảo thu hút sự quan tâm của nhiều chuyên gia trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp
Tại Hội thảo, các chuyên gia cũng chỉ ra rằng, ngoài việc sửa đổi luật và chính sách quản lý, ngành phân bón phải gắn phát triển với chiến lược nông nghiệp xanh, tuần hoàn và giảm phát thải.
TS Phùng Hà cho rằng, trước xu thế phát triển mới của nền kinh tế, đặc biệt là yêu cầu về nông nghiệp xanh, nông nghiệp tuần hoàn và cam kết của Chính phủ thực hiện mục tiêu Net Zero vào năm 2050, ngành phân bón cần định hướng phát triển theo chiều sâu. Trong số các ngành phát thải khí nhà kính lớn, sản xuất và sử dụng phân bón đứng ở vị trí hàng đầu. Do đó, cần tập trung phát triển các sản phẩm phân bón chất lượng cao, đổi mới công nghệ sản xuất, tiết kiệm năng lượng, giảm khí thải, thân thiện với môi trường; đồng thời, hướng dẫn nông dân sử dụng phân bón hiệu quả, an toàn.
Theo các chuyên gia, việc rà soát, sửa đổi Luật Trồng trọt và các văn bản liên quan không chỉ giúp cắt giảm thủ tục, giảm chi phí cho doanh nghiệp mà còn góp phần thúc đẩy sử dụng phân bón hiệu quả, an toàn, thúc đẩy nông nghiệp Việt Nam phát triển xanh, phù hợp với định hướng phát triển nông nghiệp bền vững đến năm 2050.
Theo VietQ.vn
Kiến nghị sửa đổi Luật trồng trọt – Đáp ứng yêu cầu phát triển nông nghiệp bền vững