Đây là ý kiến của các đại biểu đưa ra tại Tọa đàm “Thuế tiêu thụ đặc biệt về nước giải khát có đường” diễn ra ngày 4/4/2025 tại Hà Nội.
Chưa đủ cơ sở khoa học và đánh giá toàn diện về tác động của NGK có đường với sức khỏe
Ông Nguyễn Văn Việt- Chủ tịch Hiệp hội Bia-Rượu-Nước Giải khát Việt Nam (VBA) cho biết, Chính phủ đang xây dựng dự án Luật thuế TTĐB (sửa đổi) trong đó đề xuất mở rộng cơ sở tính thuế, theo hướng: “Bổ sung nước giải khát có đường theo Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN 12828:2019) có hàm lượng đường trên 5g/100ml vào đối tượng chịu thuế TTĐB”, đồng thời, đề xuất áp dụng mức thuế suất 10% do đây là mặt hàng mới.
Ông Nguyễn Văn Việt – Chủ tịch VBA: Chính sách thuế cần dựa trên luận cứ khoa học và cơ sở thực tiễn.
Lý giải cho đề xuất này, cơ quan soạn thảo lập luận rằng, việc gia tăng sử dụng nước giải khát (NGK) có đường khiến cho tình trạng các bệnh không lây nhiễm, trong đó có thừa cân béo phì ở Việt Nam gia tăng mạnh trọng vài thập kỷ qua. Do đó, việc áp thuế TTĐB đối với nước giải khát có đường sẽ góp phần giảm tỷ lệ tiêu thụ NGK có đường, từ đó giảm tỷ lệ thừa cân béo phì và các bệnh không lây nhiễm.
“Tuy nhiên, đây là nội dung có nhiều ý kiến, quan điểm trái chiều giữa các Bộ, ngành, các hiệp hội, doanh nghiệp, các chuyên gia và người tiêu dùng”- ông Nguyễn Văn Việt cho hay.
Các thông tin khoa học và thực tiễn đã đúc kết rằng việc áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với NGK có đường không hiệu quả về mặt sức khỏe, trong khi lại tạo một chính sách thuế mang tính phân biệt, và tác động xấu đến nền kinh tế và sinh kế của người dân tại nhiều quốc gia trên thế giới.
Một trong những lý do khiến chính sách thuế trên không hiệu quả trong việc ngăn ngừa và giảm các bệnh béo phì và tiểu đường là do có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến các bệnh này. Ngoài chế độ dinh dưỡng không phù hợp thì thói quen ít vận động, tập thể dục, sử dụng màn hình điện tử thường xuyên hay thiếu ngủ cũng là những nguyên nhân gây ra những bệnh nêu trên.
Bên cạnh đó, nhiều nghiên cứu khoa học cũng chỉ ra rằng, việc tiêu thụ nhiều các thực phẩm có chứa chất béo hay hàm lượng muối cao cũng có thể gây ra các bệnh như thừa cân, béo phì hay tim mạch.
Mặt khác, lượng đường và calo từ nước giải khát thấp hơn nhiều so với các sản phẩm có đường khác, cụ thể: lượng đường trung bình trong nước giải khát là 11g/100 ml, thấp hơn mức trung bình trong các sản phẩm bánh kẹo phổ thông (từ 29g/100g, một số loại vượt ngưỡng 40g/100g). Ngoài ra, theo báo cáo An ninh Lương thực và Dinh Dưỡng ASEAN (2021), đường chỉ cung cấp chưa tới 3,6% tổng lượng calo trung bình mà người Việt Nam tiêu thụ.
Việc áp thuế TTĐB đối với NGK có đường có thể dẫn tới giảm lượng tiêu thụ đối với mặt hàng này do người tiêu dùng chuyển sang sử dụng sản phẩm đồ uống có đường khác không bị chịu thuế như: các loại nước uống đường phố, trà sữa và các đồ uống tự pha chế chưa được kiểm chứng về chất lượng hay hàm lượng đường, và các thực phẩm khác như sữa, bánh kẹo, kem…
Đáng chú ý, mức tiêu thụ nước giải khát ở Việt Nam không cao so với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới và có chiều hướng giảm đáng kể từ 50,7 lít/người/năm năm 2018 xuống còn khoảng 34 lít/người/năm vào năm 2020. Mức tiêu thụ này chỉ bằng 1/5 mức tiêu thụ trung bình của các nước châu Âu, thấp hơn nhiều nước trong khu vực châu Á và châu Mỹ. Trong khi đó, nhiều quốc gia có mức tiêu thụ nước giải khát cao hơn nhiều so với Việt Nam cũng không áp thuế tiêu thụ đặc biệt lên sản phẩm này.
Đề xuất lùi thời hạn áp thuế TTĐB với nước giải khát có đường, tránh tạo cú sốc cho doanh nghiệp
Đề xuất lùi thời hạn áp thuế TTĐB với nước giải khát có đường
Tại tọa đàm, các đại biểu đều cho rằng, cần xem xét cân nhắc kỹ lưỡng việc bổ sung mặt hàng NGK có đường vào đối tượng chịu thuế TTĐB. Khi chưa có đủ các cơ sở khoa học thuyết phục và đánh giá toàn diện thì xem xét chưa nên bổ sung mặt hàng NGK có đường và đối tượng chịu thuế TTĐB.
Ở góc độ người tiêu dùng, TS Dương Đình Giám- Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam băn khoăn: mục tiêu áp thuế TTĐB là hạn chế tiêu dùng NGK có đường, nhưng có giảm được tình trạng thừa cân béo phì hay không? Nhận định, việc sử dụng NGK có đường là nhu cầu có thật, đặc biệt là khu vực nông thôn, ông Giám cho rằng, nếu chỉ tập trung vào giảm NGK có đường mà không quan tâm đến việc tiếp tục tiêu dùng các sản phẩm có đường khác thì sẽ không đảm bảo mục tiêu giảm thừa cân béo phì.
“Việc Chính phủ xem xét áp thuế TTĐB nhằm tăng ngân sách nhà nước, điều tiết hành vi tiêu dùng, bảo vệ sức khỏe người dân là cần thiết nhưng Chính phủ cần có nghiên cứu và đánh giá tác động đầy đủ và toàn diện, có lộ trình phù hợp, tránh tạo cú shock cho doanh nghiệp, ảnh hưởng tới tăng trưởng kinh tế và tránh các tác động không tốt tới người tiêu dùng, xã hội”- Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam đề nghị.
Ở góc độ các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài, ông Nguyễn Anh Tuấn- Phó Chủ tịch thường trực, Hiệp hội doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE) phân tích, Tổng thống Hoa Kỳ vừa công bố chính sách thuế đối ứng, trong đó, Việt Nam bị áp mức thuế lên đến 46%. Các doanh nghiệp chắc chắn sẽ phải đối mặt với khó khăn chồng chất nhiều hơn. Hiện các tập đoàn FDI lớn tại Việt Nam đang rất quan ngại.
“Trong bối cảnh này, cần tạo điều kiện cho DN phát triển, vượt qua khó khăn để tồn tại và phát triển. Kiến nghị chưa nên đưa NGK có đường vào thuế TTĐB. Trong trường hợp Quốc hội thấy cần thiết thì cần có lộ trình hợp lý. Cụ thể là áp thuế sau 2 năm kể từ khi Luật có hiệu lực, và chỉ nên áp thuế 5%”- ông Nguyễn Anh Tuấn nói.
Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA)- bà Nguyễn Thị Cúc cho rằng, hiện cơ sở của việc áp thuế TTĐB với NGK có đường vẫn chưa rõ ràng, chưa thuyết phục, cần tính toán cho thật kỹ lưỡng. Nếu chưa có đầy đủ các cơ sở thuyết phục thì cần dừng lại, nghiên cứu tiếp cho đầy đủ.
“Việc áp thuế cần hài hòa các mục tiêu. Sức khỏe cộng đồng cần được bảo vệ nhưng cũng cần lưu ý những tác động đến các doanh nghiệp, chuỗi ngành hàng liên quan khác”- bà Nguyễn Thị Cúc nhấn mạnh.
Về phía doanh nghiệp, ông Bùi Khánh Nguyên- Phó Tổng giám đốc Đối ngoại truyền thông và Phát triển bền vững, Công ty TNHH Nước giải khát Coca-Cola Việt Nam- cho rằng, chính sách cần dựa trên sự công bằng theo hai tiêu chí.thứ nhất, chính sách thuế phải dựa trên cơ sở khoa học. Cần lưu ý nghiên cứu về mối quan hệ nhân quả. Cần có thêm nghiên cứu quy mô lớn hơn, độ tin cậy cao hơn. Thứ hai, nếu đánh thuế thì cần áp dụng toàn diện, không nên chỉ nhắm vào một sản phẩm mà bỏ qua các sản phẩm có đường khác. Nếu đánh thuế vì sản phẩm chứa đường thì cần đánh thuế cả đường, bánh kẹo, sô-cô-la, trà sữa…, bởi sản phẩm nào cũng có tính hai mặt.
Theo VietQ.vn
https://vietq.vn/de-xuat-lui-thoi-han-ap-thue-ttdb-voi-nuoc-giai-khat-co-duong-tranh-tao-cu-soc-cho-doanh-nghiep-d232105.html