Ba nhân tố quyết định đưa kinh tế bứt phá
Tại “Hội nghị Phát triển Khoa học Công nghệ, Đổi mới sáng tạo và Nhân lực chất lượng cao thúc đẩy tăng trưởng kinh tế” diễn ra ngày 11/2/2025, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã đề xuất 5 nhiệm vụ trọng tâm, tập trung vào gỡ bỏ rào cản, thu hút đầu tư và phát triển nguồn nhân lực, nhằm đưa Việt Nam bứt phá trong kỷ nguyên mới.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị và Nghị quyết 03 của Chính phủ đã xác định rõ vai trò đột phá của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Đây là cuộc cách mạng sâu sắc, toàn diện trên tất cả các lĩnh vực, với mục tiêu cao nhất là tăng trưởng kinh tế, ngăn chặn nguy cơ tụt hậu, đưa đất nước phát triển bứt phá, giàu mạnh trong kỷ nguyên mới.
Nhấn mạnh về vai trò của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và nguồn nhân lực chất lượng cao trong phát triển kinh tế, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng khẳng định, đây là những nhân tố quyết định trong việc nâng cao năng suất lao động, tối ưu hóa nguồn lực, phát triển các ngành kinh tế mũi nhọn và tạo ra các sản phẩm, dịch vụ có giá trị gia tăng cao.
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh về vai trò của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và nguồn nhân lực chất lượng cao trong phát triển kinh tế. Ảnh: Đức Trung
Ba nhân tố này đóng vai trò quan trọng trong thúc đẩy tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại, bền vững, theo chiều sâu, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong kỷ nguyên công nghệ, tạo tiền đề cho những bứt phá mạnh mẽ để đạt được mục tiêu tăng trưởng cao trong thời gian dài.
Việc phát triển mạnh mẽ khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo cũng là yêu cầu tất yếu để nâng cao vị thế quốc gia, chủ động tham gia vào các chuỗi giá trị toàn cầu và từng bước khẳng định vai trò của Việt Nam trong nền kinh tế thế giới.
“Để tạo ra những chuyển biến, kết quả trong phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, cần một nguồn nhân lực chất lượng cao dồi dào, có kỹ năng hiện đại, tư duy sáng tạo và khả năng làm việc cường độ cao. Đây sẽ là yếu tố then chốt, sống còn, quyết định sự thành công của cuộc cách mạng toàn diện, sâu sắc, thực hiện mục tiêu đưa đất nước phát triển bứt phá, giàu mạnh, thịnh vượng trong kỷ nguyên mới”- Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nêu rõ.
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, thời gian qua dưới sự chỉ đạo của Đảng, điều hành quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và đồng hành của Quốc hội, các Bộ ngành đã đẩy mạnh việc hoàn thiện các cơ chế, chính sách cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo thông qua các luật và nghị quyết đặc thù.
Bên cạnh đó, việc triển khai rộng rãi Đề án 06 đã giúp đẩy nhanh quá trình xây dựng hạ tầng số, phục vụ cho chính phủ số, kinh tế số và xã hội số. Các thành tựu khoa học công nghệ hiện đại cũng được ứng dụng hiệu quả trong các ngành kinh tế trọng điểm, như nông nghiệp, y tế, quốc phòng, an ninh.
Song song với đó, Chính phủ cũng chủ động thúc đẩy các ngành công nghệ cao mới nổi, phù hợp xu hướng của thế giới; thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia về ngành công nghiệp bán dẫn và ban hành chiến lược phát triển ngành, chương trình phát triển nguồn nhân lực bán dẫn. Nhiều tập đoàn lớn đã tăng cường hợp tác nghiên cứu và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) tại Việt Nam. Việt Nam cũng được Hoa Kỳ chọn là một trong 6 quốc gia tham gia Đạo luật Chips để phát triển chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu.
Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ mối liên kết giữa các chủ thể hệ sinh thái với vai trò dẫn dắt của Trung tâm đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC). Theo đó, chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) của Việt Nam liên tục tăng hạng, đạt vị trí thứ 44/133 quốc gia, vùng lãnh thổ năm 2024.
Cùng với đó, Việt Nam đã hình thành và phát triển nguồn nhân lực có năng lực chuyên môn cao, trong đó nhiều nhà khoa học có uy tín, được thế giới công nhận, dần hình thành một số tổ chức khoa học công nghệ tiên tiến tầm cỡ quốc tế ở cả khu vực công và tư.
Các mô hình liên kết 3 nhà hiệu quả đã xuất hiện, như mô hình phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn. Hợp tác quốc tế trong phát triển nguồn nhân lực được triển khai rộng khắp. Mạng lưới đổi mới sáng tạo được hình thành và quy tụ hàng nghìn chuyên gia, nhà khoa học toàn cầu.
“Những kết quả nêu trên cho thấy những nỗ lực và quyết tâm cao của Việt Nam trong việc thúc đẩy khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đã mang lại những kết quả tích cực, được cộng đồng, đối tác quốc tế đánh giá cao. Hình ảnh, vị thế về khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo của Việt Nam ngày càng được ghi nhận trên các diễn đàn thế giới”- Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhấn mạnh.
Năm nhiệm vụ trọng tâm
Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cũng chỉ ra những hạn chế, bất cập cần giải quyết để đạt được những thành tựu lớn hơn. Trong đó, thể chế, chính sách, cơ chế, pháp luật vẫn là “điểm nghẽn” của phát triển; Thủ tục hành chính còn nhiều vướng mắc, chưa khuyến khích, thậm chí còn cản trở cho hoạt động khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo.
Tiềm lực phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo còn hạn chế cả về số lượng và chất lượng nguồn nhân lực. Trong khi, hạ tầng còn yếu kém đồng thời tổ chức khoa học công nghệ công lập chưa phát triển đúng tầm. Đặc biệt, đầu tư cho khoa học công nghệ còn thấp so với nhu cầu thực tế, trong đó đầu tư dành cho nghiên cứu phát triển, đổi mới sáng tạo khá hạn hẹp và phân tán.
Để khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, nguồn nhân lực chất lượng cao trở thành động lực thúc đẩy mục tiêu tăng trưởng cả nước năm 2025 đạt 8% trở lên, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đề xuất năm nhiệm vụ trọng tâm.
Thứ nhất, tập trung rà soát đồng thời loại bỏ “điểm nghẽn” thể chế ngay trong quý 1 đối với các Nghị định và quý 2 đối với các Luật. Nếu cần thiết, giao cơ quan chủ trì xây dựng Nghị quyết 03/NQ-CP phối hợp các Bộ ngành rà soát, cập nhật, bổ sung, điều chỉnh yêu cầu tiến độ của các nhiệm vụ có tính cấp bách, cần làm ngay. Cụ thể như cơ chế, chính sách khơi thông nguồn lực tài chính ngân sách Nhà nước, giao quyền tự chủ đối với tài sản công, viện trợ, tài trợ cho khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo, thu hút, đào tạo nhân tài, nhân lực chất lượng cao.
Thứ hai là xác định các dự án trọng tâm về khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo. Trong đó, các dự án cần gắn với mục tiêu tăng trưởng của ngành, lĩnh vực, địa phương và vùng có thế mạnh.
Thứ ba là nhân rộng mô hình thu hút FDI như thu hút Tập đoàn NVIDIA. Cụ thể là tập trung vào dự án đầu tư đòi hỏi nguồn nhân lực chất lượng cao, dẫn dắt doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu. Bổ sung quy định về thủ tục đầu tư đặc biệt, tạo “luồng xanh” cho việc triển khai dự án và sử dụng hiệu quả Quỹ hỗ trợ đầu tư.
Thứ tư là phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và trước mắt là tập trung vào giáo dục đại học, đào tạo ngắn hạn. Thực hiện thí điểm xây dựng và triển khai cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ cho các cơ sở giáo dục đại học theo gói cam kết đầu ra (KPI) với chính sách học bổng toàn phần cho học viên sau đại học và yêu cầu phải có doanh nghiệp đồng hành.
Thứ năm là đẩy mạnh hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp. Cụ thể là thúc đẩy kết nối sâu rộng tầm khu vực và quốc tế về khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo. Phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo cho các lĩnh vực trọng tâm để thu hút mọi nguồn lực, trong đó có nhân tài người Việt trên toàn thế giới tham gia vào các ngành, lĩnh vực công nghệ cao. Khuyến khích, tạo mọi điều kiện cho thế hệ trẻ tham gia học các ngành STEM.
Để hiện thực hóa các giải pháp trên, Bộ trưởng đề xuất Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao các Bộ, địa phương và cơ quan liên quan cụ thể hóa và tổ chức triển khai ngay trong quý 1 và 2/2025 các nhiệm vụ cụ thể.
“Với tinh thần quyết liệt, mạnh mẽ của NQ 57-NQ/TW, cùng với các chỉ đạo cụ thể, trực tiếp của NQ 03/NQ-CP, chúng ta cần hết sức khẩn trương, tích cực triển khai, cụ thể hóa các nhiệm vụ được giao, mang đúng tinh thần ‘đột phá, cách mạng’ nhằm khơi thông mọi nguồn lực và cơ chế cần thiết cho khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo. Tôi tin tưởng rằng, với sự đồng lòng, chủ động, quyết tâm của các cơ quan bộ, ngành, địa phương, viện/trường, doanh nghiệp, chúng ta sẽ cùng nhau triển khai thành công các kế hoạch, nhiệm vụ đề ra”- Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.
Theo VietQ.vn
https://vietq.vn/loai-bo-cac-diem-nghen-the-che-khoi-thong-nguon-nhan-luc-chat-luong-cao-de-dat-muc-tieu-tang-truong-cao-d230448.html