Tuy nhiên, nghề nuôi nhuyễn thể, đặc biệt nuôi ngao, hàu, sò điệp,.. hiện nay đang đối mặt với nhiều khó khăn như nguồn lợi suy giảm, chất lượng con giống không ổn định, bên cạnh đó công tác quản lý môi trường, quản lý nuôi còn nhiều bất cập.
Đây là nhận định của Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến tại Diễn đàn Phát triển ngành nhuyễn thể bền vững.
Ngành hàng đem lại giá trị kinh tế cao
Theo Tổng cục Thủy sản, ngành hàng nhuyễn thể đóng vai trò rất quan trọng cho sự phát triển ngành thủy sản trong thời gian qua với nhiều đối tượng nuôi có giá trị kinh tế cao như: ngao, hàu, sò điệp, ốc hương, ốc nhảy, sò huyết, tu hài…
Trong những năm gần đây, nghề nuôi nhuyễn thể ở nước ta phát triển mạnh chủ yếu với 2 đối tượng nuôi chính gồm ngao và hàu Thái Bình Dương, tập trung ở các tỉnh ven biển. Việt Nam hiện có 13 vùng thu hoạch nhuyễn thể được phép xuất khẩu.
Năm 2021 tổng sản lượng nhuyễn thể ước đạt trên 300.000 tấn, xuất khẩu nhuyễn thể hai mảnh vỏ đã xuất sang trên 67 thị trường trên thế giới với kim ngạch đạt trên 125 triệu USD, tăng trên 20% so với năm 2020, đóng góp quan trọng trong cơ cấu ngành hàng thủy sản.
Trong đó, nghêu là sản phẩm chủ lực, chiếm 73% với gần 103 triệu USD, tăng 52% so với năm 2020. Tiếp đến là sản phẩm điệp, sò điệp chiếm 8% với 11,4 triệu USD, tăng 13%. Còn lại là các sản phẩm hàu, sò…
Tại Diễn đàn, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh, nghề nuôi nhuyễn thể đã góp phần quan trọng trong phát triển kinh tế, góp phần xóa đói giảm nghèo và cải thiện đời sống người dân các vùng ven biển.
Hiện nay, nhiều địa phương đã chủ động được công nghệ sản xuất giống nhiều đối tượng nhuyễn thể chủ lực, các nhà máy chế biến nhuyễn thể đều được trang bị công nghệ, thiết bị hiện đại, đảm bảo chất lượng, an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc.
Tăng cường kiểm soát chất lượng, an toàn thực phẩm
Trong Chương trình giống giai đoạn 2025-2030 (trước mắt là giai đoạn 2022-2025) của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ưu tiên phát triển nhóm nhuyễn thể 2 mảnh vỏ, và ngao, hàu và bào ngư được xem là những đối tượng nhuyễn thể chủ lực cho xuất khẩu, có giá trị kinh tế cao, kỹ thuật nuôi đơn giản, đầu tư thấp, lợi nhuận cao và ít rủi ro nên phù hợp với trình độ canh tác của người dân.
Theo Cục quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản, cần bảo đảm kiểm soát chất lượng ATTP từ khâu sản xuất ban đầu đến sơ chế, chế biến theo nguyên tắc phòng ngừa; cung cấp nguồn nguyên liệu an toàn cho chế biến, xuất khẩu và tiêu thụ nội địa.
Trên thực tế, các lô hàng nhuyễn thể hai mảnh vỏ xuất khẩu vẫn bị nước ngoài cảnh báo (thị trường EU: cảnh báo 3 lô nghêu hấp nhiễm Salmonella (năm 2021), Thị trường Đài Loan cảnh báo hàu tươi ướp đá từ Vân Đồn – Quảng Ninh phát hiện Norovirus (năm 2020: 10 lô, năm 2021: 2 lô).
Đặc biệt hiện tượng ngao, hàu, tu hài chết hàng loạt trong những năm gần đây gây nhiều thiệt hại cho người nuôi, bên cạnh đó công tác quản lý môi trường, quản lý nuôi còn nhiều bất cập.
Nguyên nhân nghề sản xuất giống và nuôi một số loài nhuyễn thể còn hạn chế bởi nhiều doanh nghiệp và người dân chưa tiếp cận được với tiến bộ khoa học kỹ thuật phát triển; số lượng và chất lượng con giống sản xuất chưa đáp ứng được nhu cầu của người nuôi…
Phát triển ngành nhuyễn thể bền vững
Năm 2022, theo dự báo, ngành hàng nhuyễn thể tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, như nguồn lợi suy giảm, chất lượng con giống không ổn định dẫn đến tỷ lệ hao hụt cao, tác động của ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu, đòi hỏi về chất lượng an toàn thực phẩm, công tác quản lý môi trường, quản lý nuôi còn nhiều bất cập, nhiều nơi, nhiều vùng sản xuất sản phẩm không đảm bảo kích cỡ, tỉ lệ thịt/vỏ thấp do con giống có dấu hiệu thoái hóa nguồn gen, mật độ thả nuôi quá nhiều dẫn đến việc tiêu thụ gặp rất khó khăn.
Nhận diện rõ những khó khăn, vướng mắc, nhưng Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cũng cho rằng, với lợi thế bờ biển dài 3.260 km và khoảng 1,75 triệu ha bãi triều, nước ta có lợi thế cho phát triển thuỷ sản nói chung và nhuyễn thể nói riêng. Các cấp, các ngành và địa phương đang chuyển dịch mạnh từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp.
Tuy nhiên, bên cạnh những khó khăn, thách thức thì nhóm các sản phẩm nuôi trong ngành hàng nhuyễn thể nước ta cũng có nhiều cơ hội phát triển tốt, do chiến dịch tiêm vaccine cho toàn dân được thực hiện và dịch bệnh covid-19 được kiểm soát, nhu cầu đối với các mặt hàng nhuyễn thể của thế giới gia tăng sẽ mở rộng cơ hội về thị trường cho sản phẩm nhuyễn thể của nước ta – Thứ trưởng Phùng Đức Tiến khẳng định.
Theo Cục quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản, hiện còn nhiều khó khăn, vướng mắc trong việc xuất khẩu nhuyễn thể, đó là: tỷ lệ cấp Giấy chứng nhận xuất xứ nhuyễn thể chưa cao; sản phẩm chưa đa dạng, giá trị chưa cao; công tác quảng bá, phát triển thương hiệu, thị trường còn hạn chế.
Để phát triển nghề sản xuất và nuôi nhuyễn thể bền vững, đạt quy mô sản xuất sản phẩm hàng hóa, bù đắp sản lượng khai thác bị giảm xuống, Cục quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản đề nghị cơ quan quản lý địa phương cần phổ biến cho người dân về Chương trình giám sát; tăng cường cấp giấy chứng nhận xuất xứ gắn với quảng bá xây dựng thương hiệu, phát triển thị trường; triển khai Chương trình giám sát đầy đủ, đúng theo quy định hiện hành; phát triển các vùng nuôi nhuyễn thể hàng hóa tập trung.
Cùng với đó, doanh nghiệp cần chủ động mở rộng thị trường, nâng cao giá trị và đa dạng sản phẩm; đồng thời cập nhật Chương trình quản lý chất lượng, chủ động có biện pháp tự kiểm soát đáp ứng yêu cầu thị trường; khuyến khích các tổ chức khoa học, các doanh nghiệp sản xuất cung ứng vật tư đầu vào, hình thành được chuỗi giá trị, các dịch vụ phụ trợ, xây dựng chỉ dẫn địa lý, thương hiệu cho các vùng nuôi tập trung…
Theo VietQ.vn